Onlangs ging ik naar het scheepvaartmuseum in Lissabon. Ik wilde graag meer weten over de grote ontdekkingsreizigers die voor het eerst de oceaan overstaken en daarmee andere continenten ontdekten. De tentoonstelling begon veelbelovend, met spannende ontdekkingsreizen naar onbekende oorden en het contact met nieuwe volkeren, totdat ik een volgende zaal binnenliep. Opeens hadden de scheepsmaquettes allemaal kanonnen aan boord, vonden er grote zeeveldslagen plaats over wie de macht kreeg over de oceaan, werden de inheemse volkeren tot slaaf gemaakt, het nieuwe land gekoloniseerd, en de tentoonstelling eindigde met de grote oorlogsschepen en duikboten van vandaag de dag. Dat allemaal met veel trots en passie gebracht.

Mij overviel een diepe bedroefdheid. Door de geschiedenis heen zag ik hoe de mensheid zich keer op keer laat leiden door geld, macht en geweld. Dat iedere uitvinding vroeg of laat wordt misbruikt voor strijd en verovering en oorlog. En iedere keer weer eindigt het in massa’s slachtoffers, duizenden zo niet miljoenen mannen die het leven laten in opoffering voor hun land, hun vlag en hun ego.

Ook nu klinkt de oorlogstrom luider dan ooit voorheen. Trump ging op eerste buitenlandse reis naar Saoedi Arabië om een gigantische wapendeal te sluiten. In Europa klinkt de oproep om 800 miljard aan defensie uit te geven, en ons voor te bereiden op oorlog. In Rusland zit een dictator die liefst de glorie van weleer, van de Soviet Unie weer terug ziet. In heel Europa, en ook in India, wordt de haat jegens moslims aangewakkerd. In Israël zien we waar de jarenlange ophitsing en tweedeling toe leidt: een alles vernietigende genocide tegen onschuldige kinderen, mannen en vrouwen, aangestuurd door angst, wraak, ondersteund door AI. Ondertussen wordt de massamoord via het Songfestival witgewassen door een uitgekiende PR-campagne van de Israëlische staat. ’C’est la Vie,’ zingt Nederland.

Begin februari 2025 kwamen extreem rechtse leiders in Madrid bij elkaar om een vuist te maken tegen de Islam. ‘“Wij zijn christenen”, sprak de Spaanse gastheer Abascal. “Europa is christelijke grond en dat moeten we beschermen.”

Naast de italiaanse vicepremier Matteo Salvini, de Franse Marine Le Pen, de Hongaarse premier Viktor Orbán was natuurlijk ook Geert Wilders van de partij. “Jullie waren de eersten om de islam terug te dringen en het rijke christelijke erfgoed in jullie land te herstellen.” Wilders prees Donald Trump, die hij een wapenbroeder noemt. Zijn collega van de Portugese partij Chega (Genoeg) eindigde met de leus: “Heil Portugal, heil Spanje, heil Europa, en heil vrijheid”. De zaal applaudisseerde.

Het is iets waar we met zijn allen naar staan te kijken, als konijnen die verblind zijn door het licht van de aankomende auto. We voelen allemaal hoe verontrustend het is, hoe bedreigend en onafwendbaar, en toch lijken we maar moeilijk in beweging te komen. Volgens mij heeft iedere godsdienst die een andere godsdienst aanvalt het niet helemaal goed begrepen. Maar eigenlijk iedereen die voor geweld, tweedeling en strijd kiest. Het is de makkelijke optie.

De rode mars in Den Haag van 18 mei tegen de genocide in G a z a was daarom een verademing, een opluchting, en misschien wel een keerpunt. Blijkbaar konden we toch opstaan, vreedzaam en gezamenlijk, om ons uit te spreken tegen het uitmoorden van een bevolkingsgroep. Geen 100.000 ‘verwarde mensen’, zoals Geert Wilders twitterde, maar mensen die hun geweten laten spreken. Die kiezen voor verbinding, medemenselijkheid en voor vrede.

Over een kleine maand komen in Den Haag alle leiders van de Navo bij elkaar. Premier Schoof bevestigde trots dat ook Trump naar de NAVO-top komt. “Nederland is zeer vereerd om hem te mogen ontvangen”, zei hij, terwijl Trump ondertussen de vloer aanveegt met Europa en zijn handelstarieven verder opvoert. Blijkbaar lopen we als Europa nog steeds aan de leiband van Amerika en van het grote geld. Tenslotte heeft Amerika het grootste leger, dus buigen en knielen we. Trump wil graag vriendjes zijn met alle andere dictators, en wil liefst Zelensky van de top weren. Kan iemand mij uitleggen waarom we zo iemand nog uitnodigen? Bij de wapenindustrie en beleggers loopt inmiddels het kwijl uit de mond bij de gigawinsten die er in het verschiet liggen, onder het mom ‘Wie vrede wil, moet zich voorbereiden op oorlog.’ Blijkbaar zijn we allemaal op oorlogspad.

Het lijkt alsof mannen altijd maar één oplossing, één uitweg zien uit een conflict: De strijd aangaan. Terugslaan. De grootste zijn. De vijand vernietigen. Maar in de 35 jaar dat ik mannenworkshops gaf, zowel in Nederland en België maar ook in Rusland, G a z a als Israël, kwam ik tot de ontdekking dat er een alternatief is voor strijd, oorlog en wraak. Als mannen hun eigen pijn onder ogen zien, en hun onvermogen, pijn en woede niet langer projecteren op de vijand, is er een andere uitkomst mogelijk. Eén van verzoening, van geweldloosheid, van verbroedering. Geen gemakkelijke weg, maar wel een die leidt tot echte bevrijding.

Ik ben weliswaar een kleine stem, een roepende in de wapenwoestijn, maar na 18 mei in Den Haag kreeg ik toch opnieuw moed. Wat als we als Nederland opnieuw Gidsland durven zijn, en het tij durven keren? Door niet mee te gaan met het geluid van de oorlogstrom, de strijd, het wapengekletter, ‘onze jongens’, ónze vlag en ónze religie? Door niet naïef te zijn, maar wel vragen te durven stellen. Wat als we voor een andere koers kiezen? Eén van verbinding, van verbroedering, van menselijkheid?

Mocht je dat ook vinden, dan heb ik een voorstel. Op 25 juni, de dag van de Navotop, is het eveneens nieuwe maan. Bij inheemse volken is dat altijd hét moment om een ceremonie te doen; om een nieuwe beweging in gang te zetten. Hoe zou het zijn als we bij elkaar komen op het strand bij Kijkduin, om ons daar te verbinden met de zee en met het water?

In plaats van vuur, kiezen we voor water. In plaats van strijd, kiezen we voor heling.

Laat me graag weten of je dit ook ziet zitten.

****************************

Achtergrond artikelen en boeken

BESTE MARK, brief aan de topman van de NAVO
https://tonvanderkroon.com/beste-mark/

NRC: Kiezen we voor oorlog?
https://www.nrc.nl/nieuws/2024/04/19/kiezen-we-voor-oorlog-a4196588

PAROOL: We hebben Juliana’s pacifistische ideeën weer nodig voor Oekraine
https://www.parool.nl/columns-opinie/opinie-we-hebben-juliana-s-pacifistische-ideeen-weer-nodig-voor-oekraine~baa5401f/

PAROOL: Ooorlog is een mannenzaak of eigenlijk een mannenkwaal
https://www.parool.nl/columns-opinie/opinie-oorlog-is-een-mannenzaak-of-eigenlijk-een-mannenkwaal~b2fb6a0c/

PAROOL: Hoe kies je geen partij in een conflict dat de oorlog van alle oorlogen lijkt te zijn?
https://www.parool.nl/columns-opinie/opinie-hoe-kies-je-geen-partij-in-een-conflict-dat-de-oorlog-van-alle-oorlogen-lijkt-te-zijn~be6af0d7/

DE PSYCHOLOGIE VAN DE BULLY
https://tonvanderkroon.com/de-psychologie-van-de-bully/

DE TERUGKEER VAN DE KONING, Man-zijn in de 21e eeuw, Ton van der Kroon
https://tonvanderkroon.com/boeken-2/

IK HIELD VAN GAZA, Dagboek van een verloren liefde, Ton van der Kroon
https://tonvanderkroon.com/boeken-2/