REACTIE OP DE OPROEP VAN MARK RUTTE OM ONS VOOR TE BEREIDEN OP OORLOG
Beste Mark,
Ik snap het. We mogen niet naïef zijn. Zeventig jaar lang hebben we in Europa met een roze bril op geleefd. We dachten dat alles veilig was en dat de bomen tot in de hemel groeiden. Niet meer. Met dictators als Poetin moet je op je hoede zijn. Heldere boodschap.
Maar laten we ook de balk uit onze eigen ogen halen. Toen jij nog gezellig de Olympische Winterspelen vierde in Sochi, was het al lang duidelijk dat Poetin gruwelijke oorlogsmisdaden in in Syrië uitvoerde. En in het afgelopen jaar hield jij een andere oorlogsmisdadiger – Netanyahu – eindeloos de hand boven het hoofd, onder het motto ‘ Israël heeft het recht zichzelf te verdedigen’. Terwijl al lang en breed duidelijk was dat de man zwembaden met (Palestijns) bloed aan zijn handen heeft kleven.
En toen de NAVO zich – tegen de afspraken met Rusland in – de afgelopen decennia ongebreideld uitbreidde richting het oosten, onder aanvoering van de VS (die ook bepaald geen vredesduiven zijn) stemde je gretig in. De NAVO wilde niet onder ogen zien dat dat Rusland steeds verder in de verdediging bracht. Met alle gruwelijke gevolgen van dien in Oekraïne. Dat een oorlog steeds dichter bij komt lijkt dan ook logisch.
En als Amerika onder Trump dan ook nog zijn handen van Europa af wil trekken, snap ik dat je aan de bel trekt. Want het is allemaal begrijpelijk wat je zegt, maar als we toch stevige woorden gaan gebruiken, om ons voor te bereiden op oorlog, laten we dan wel het hele verhaal vertellen. En niet alleen maar in de valkuil trappen van ‘wij zijn de goeien, zij zijn de slechten.’
Ik schrijf het allemaal wat cynisch, maar mijn betoog is allerminst grappig bedoeld. Zonder een grondige analyse van hoe het zo gekomen is, zakken we steeds verder in het mondiale moeras van actie – reactie, aanval en verdediging, strijd en oorlog. En eindigen we met een totale destructie, als een lont die niet te doven valt en rechtstreeks op het kruitvat afstevent. Soms zie je dat beter als je naar een ander kijkt.
Zo heeft Netanyahu eindeloos het anti-palestijns sentiment aangewakkerd en toen de pleuris uitbrak was het dan ook makkelijk om het hele land te mobiliseren tot een allesvernietigende oorlog. De aanslag op 7 oktober was slechts een aanleiding om de hel over Gaza uit te roepen.
Waarmee ik wil zeggen: een oorlog komt niet uit de lucht vallen. Daar gaan vele keuzes aan vooraf. Keuzes van ons zelf en van anderen, die weer van invloed zijn op die van ons. Maar voordat je het weet zit je in een vicieuze cirkel. En dat is waar Europa – en de NAVO – momenteel in zit. Een patriarchaal paradigma van belangen en macht, van politiek en economie, waar maar één uitkomst mogelijk is: oorlog.
We zijn net een marmot die in een draaimolentje rond rent. Uit angst gaan we steeds harder rennen. Het valt niet mee om uit de vicieuze cirkel te komen. Daarvoor moeten we vertragen, stilstaan, en tot reflectie komen. Waar staan we? hoe zijn we hier gekomen?
En daar past jouw antwoord in: we mogen niet naïef zijn. Klopt. Maar dat is niet het enige. We hebben te kijken naar onze eigen Europese uitbreidingsdrang, onze westerse arrogantie en superioriteit, en onze blinde vlekken wat betreft andere culturen. Eenzijdig opereren heeft geen zin. Of we overleven met zijn allen op deze planeet, of we gaan strijdend ten onder. Die capaciteit tot totale zelfvernietiging hebben we nu eenmaal. Ik snap dat het stoer en heldhaftig klinkt om op te roepen tot oorlog. Er gaat iets mannelijks en verantwoordelijks van uit. Maar iedere oorlog eindigt uiteindelijk – naast veel miserie – aan de onderhandelingstafel. Zouden we het misschien niet om kunnen keren: beginnen met onderhandelen? Serieus met Rusland gaan praten?
Ik ben het met je eens: het is een stuk minder heldhaftig, maar wellicht toch geen gek idee.
Als laatste: Ik snap dat je als leider van de NAVO goed op de winkel moet passen. En als nieuwe filiaalchef moet je dan ook je eigen ‘waar’ aanprijzen. In dit geval: oorlog. De wapenindustrie zal je er dankbaar voor zijn. Maar ik weet niet of we daar uiteindelijk allemaal – Russen, Europeanen e.a. – zo blij mee zijn. De prijs die we gaan betalen is vrees ik, veel en veel en veel te hoog.
Met vriendelijke groet,
Ton
*****
Ps. Mocht je ooit een mannenworkshop willen doen om dit thema wat beter te doorvoelen (van hoofd naar hart en zo), ben je altijd welkom.