artikel naar aanleiding van de aanslagen in Brussel en Parijs
Door Ton van der Kroon
Het lijkt wel of niemand het durft te zeggen, maar hier is-ie dan: Ik zeg Nee tegen bombarderen.
Deze oorlog is niet zomaar Europa binnengeslopen. Het was al lange tijd gaande onder de oppervlakte. Maar we wilden het niet toegeven, we sloten onze ogen en onze oren, om het schreeuwen niet te hoeven horen, toen Afghanistan werd vernield, toen Irak veranderde in een uitzichtloze burgeroorlog, toen de Gazastrook keer op keer werd gebombardeerd. En we deden niets toen Assad jarenlang zijn eigen volk uitmoordde en ze het Westen om hulp riepen.
We bleven vastgeplakt op onze stoelen voor de buis hangen, denkend dat het Midden Oosten een ver-van-onze-bed-show is. En moslims lijken altijd wel iets met geweld te maken te hebben, als we het nieuws moeten geloven. We zagen of voelden niet, dat het normale mensen zijn, die zich in een verschrikkelijke situatie bevinden. We konden ons er niets bij voorstellen vanuit onze comfortabele leunstoelen, gezeten op het bovenste dek van de Titanic. We zaten daar uitgebreid te dineren, en wat er beneden-deks gebeurde, was niet ons probleem… Het was gewoon het TV-nieuws van alledag. Maar gaandeweg werd het de afgelopen weken en maanden steeds meer werkelijkheid.
De boot is al meer dan 15 jaar aan het zinken, maar we wilden het niet zien. Het is dezelfde boot van de klimaatverandering, het verdwijnen van de vissen in de oceanen, van de verwoesting van het regenwoud, en van de kanker in het financiële systeem, dat aan totale wildgroei onderhevig is. Langzaam worden we wakker, om ons te realiseren dat het bijna te laat is.
Het is onze paniek die de laatste golven van destructie en falen veroorzaakt, waardoor nu iedereen ineens naar de reddingsboten holt. We beginnen te schreeuwen over oorlog, bombarderen en grenzen, met strikte regels om vluchtelingen te stoppen die bij ons in de boot willen stappen. We sluiten de benedendekken af. We laten ze maar ergens creperen in Tjechie, Turkije of Griekenland, want onze comfortzone is in gevaar: Er zijn niet voldoende reddingsboten in Europa.
We zoeken naar een vijand, want iemand heeft dit ons aangedaan. We beginnen de burgers in Raqqa te bombarderen, die echter al in een totale nachtmerrie leven door de verovering van I.S. Op de een of andere manier is het OK om een stad in Syrië te bombarderen; waarschijnlijk zijn die er al aan gewend. Maar blijkbaar zijn we vergeten dat de terroristen uit de voorsteden van Parijs en Brussel kwamen. Wellicht een idee om Molenbeek te bombarderen? Om alle jongemannen daar te doden, die radeloos zijn omdat ze geen toekomst zien en sympathiseren met de mensen in Syrië? Jonge mannen die iets wilden doen, terwijl wij voor de TV hingen en niets ondernamen?
Laat me helder zijn: Wij zijn onze eigen vijand, maar willen dat niet inzien. We creëerden zelf de rampen die nu gebeuren, door onze onverschilligheid, onze eigen blindheid, onze angst en woede. Voor wie het zich nog herinnert: In 2003 besloten Bush en Blair zonder VN mandaat Irak binnen te vallen en Bagdad te bombarderen, als misplaatste wraakactie op de aanval op de Twin Towers. De operatie in Afghanistan was een mislukking en er was een zondebok nodig: dat werd Irak. Er zouden zogenaamd massavernietigingswapens zijn, weet u nog? Inderdaad; die waren er. Dat waren de jonge mannen die hun cultuur, hun land en hun gezinnen zagen verpulveren door een allervernietigende burgeroorlog die door het Westen was gesticht. (en ja: Nederland deed ook mee, in de vorm van soldaat Piet bij de aankondiging van de oorlog). Die jongemannen zijn nu 10 jaar ouder, en we kennen hun naam: Isis. Het lijkt dat we opnieuw in dezelfde valkuil vallen: oog om oog, tand om tand.
We dienen een radikaal andere koers te varen, net zoals in de jaren van de koude oorlog tussen Rusland en Amerika, waarin Nederland door zijn eenzijdige ontwapening een kantelmoment creëerde in een eindeloze patstelling. Hollanditis heette dat, en de Amerikanen waren er niet blij mee. We waren de Hobbits van Europa. Het heeft het wereldtoneel in de afgelopen decennia ingrijpend veranderd.
Opnieuw moeten we als land een ongewone beslissing nemen in deze strijd die steeds verder oplaait, en die steeds dichter aan onze grenzen komt. We moeten in de eerste plaats de moed hebben om in onszelf te kijken, onze ogen te openen voor ons aandeel in deze problemen. Dat is niet zo moeilijk in het geval van het Midden-Oosten; we hebben er daar eeuwenlang een zooitje van gemaakt, om te beginnen met de kruistochten. Voor ons lijkt dat geschiedenis; voor hen niet. En Ja, ook zij hebben de verantwoordelijkheid om in zichzelf te kijken, net als ieder ander.
Maar in Europa zijn we lange tijd blind geweest, met onze zogenaamde welvaart. Het is tijd dat we wakker worden uit onze vergetelheid, wakker worden in de wereld waarin we leven: Het is echt en het is in gevaar.
Net als de betoverde koning uit Lord of the Rings die in slaap is gesust door zijn kwade raadgever Wormtong, zo zijn wij al jarenlang beinvloed door kwade raadgevers die haat en tweedracht zaaien: sluit de grenzen, die mensen zijn gevaarlijk; weg met de moslims. Het is de lont die ieder moment tot ontbranding kan komen. We hebben deze boze tongen jarenlang alle ruimte gegeven, en zijn er zelfs in gaan geloven.
We moeten binnen in ons zelf kijken en onze angst toegeven, onze machtswellust, onze hebzucht, waarmee we onbewust zoveel vernield hebben en in de hele wereld ellende hebben veroorzaakt. Het is geen toeval dat vele vluchtelingen nu naar ons toekomen, terwijl wij nog genieten van een zekere luxe, waar zij al lange tijd van beroofd zijn. Door ons. Ben ik cynisch? Nee. Het is de pijnlijke waarheid, en alleen als wij het willen zien, kan het bitterzoete genezingssproces aanvangen.
Het is bitter, omdat het ons imago vernietigd van “the good guys”: de helden, de geciviliseerden, het Westen. Wij zijn noch de schurken, de bad guys, de blanken die bloed an hun handen hebben. We zijn slechts mensen met onze ogen half open en half gesloten, om de lastige dingen niet onder ogen te hoeven zien. We hielden ons bezig met onze aandelen, ons pensioen, onze caravan of onze vakantie naar Griekenland.
Mensen als Nelson Mandela, Martin Luther King en Ghandi hebben ons eerder de weg gewezen in dergelijke pijnlijke dilemma’s; we zullen niet winnen door onze vijand te vernietigen. De overwinning ligt in het omarmen van onze eigen blinde vlekken. Stop de degenen die oorlog scanderen, de Wilders Wormtongen, die kwaad en wantrouwen hebben gecreëerd. Moge de Koning van ons Hart wakker worden uit zijn diepe slaap en zich zijn menselijkheid herinneren. Er is een oorlog te voeren, maar niet met wapens. Het is een oorlog van integriteit, van wijsheid en inzicht. Het wordt tijd dat we over onze dijken heenkijken en zien dat de Islam, het Jodendom en ons Christendom alledrie uit dezelfde bron voortkomen: vader Abraham. Vanuit dat perpectief is deze oorlog niets anders dan een ordinaire broedertwist. Het wordt tijd om andere culturen en religies te omarmen, als broeders en zusters, die we verloren waren omdat we hen niet meer herkenden, want wij waren te druk met ons eigen manier van leven.
Er is maar één ras, en dat is het mensenras. Achter de verschillen zijn wij allemaal hetzelfde; mannen, vrouwen, kinderen, grootouders, zoekend naar liefde, respect en waarheid. Het is tijd om wakker te worden, want er staat veel op het spel. Er is een wereld te verliezen en een toekomst te winnen.
Ton van der Kroon is auteur van ‘De Terugkeer van de Koning, het boek voor mannen over liefde, lust en leiderschap.’ Hij reisde de afgelopen 15 jaar regelmatig naar het Midden Oosten, en deed 7 jaar traumahulpverlening in de Gazastrook. Momenteel geeft hij lezingen over ‘Een andere kijk op het Midden Oosten.’