Door Ton van der Kroon
Ook al hebben we het in ons volkslied over ‘Vaderland’, naar mijn idee leven we steeds meer in een Moederland. Willem van Oranje was destijds nog de Vader des Vaderlands – heldhaftig, krachtig, manmoedig – maar de leiders van vandaag zijn meer jongensmannen. Mark Rutte gaat in spijkerbroek en op gympies naar zijn werk. Lekker relaxed. Als Hugo en Mark een persconferentie geven zie ik twee jongensmannen staan die hun stinkende best doen. God de Vader is al lang verbannen, want hopeloos ouderwets. De staat is een moeder geworden.
De moeder gaat over zorg, voeding en veiligheid. Van de wieg tot het graf worden we verzorgd. We hebben allerhande verzekeringen, uitkeringen en zorgmaatregelen om de existentiële onzekerheid en hardheid van het leven te bezweren. Nederland is een veilig land. We zorgen voor elkaar. In een crisis gaat het vooral over ‘Samen’. We komen er samen uit. Dat gevoel van zorg, solidariteit en gezamenlijkheid is cruciaal in een samenleving. We beperken het risico. Je kunt namelijk doodgaan. Maar moederlijke zorg kan soms naadloos overgaan in overmatig bemoederen en een verstikkend gevoel aan zorg. Het vrouwelijke is nodig in een samenleving, maar het moet gezond blijven, niet overslaan in rigiditeit.
Want wat in deze moederlijke benadering sneuvelt is individuele vrijheid en eigen verantwoordelijkheid. Nu kwamen we uit een sterk geïndividualiseerde samenleving, dus wat meer collectiviteit en gezamenlijkheid kon geen kwaad. Maar zonder enige vaderlijke begrenzing neemt de moeder alle macht: Eigen verantwoordelijkheid, ondernemerschap, vrijheid van meningsuiting en zeggenschap over het eigen lichaam verdwijnen als sneeuw voor de zon. Ondernemers en kleine zelfstandigen hebben het nakijken. Iedere afwijkende mening wordt gesmoord. Moeders Wil is wet. Sorry, de grondwet moet even wijken. ‘Neem je vaccin, Jantje, anders mag je niet meer meespelen.’
Een moedermaatschappij houdt haar kinderen klein. Het lijkt alsof we niet meer volwassen worden, maar allemaal blijven steken in de fase van pubers. Als het niet gaat zoals we willen, worden we boos en gaan we stampvoeten. Of demonstreren. We zijn niets meer gewend. ‘Au.’ Als Jantje op zijn knie is gevallen, zal moeder hem sussen en vertroetelen. Vader zegt: ‘Niet zeuren Jantje. Er zijn wel ergere dingen.’ Maar vader is er niet meer. Afwezig. We zijn een samenleving van adolescenten geworden: beetje naïef, onvolwassen en niet voorbereid op mogelijke tegenslagen, in de ban van het archetype van de Verstikkende Moeder.
Moeder – in het latijn ‘mater’ – gaat over materie, welvaart en comfort. We zijn een van de meest welvarende landen ter wereld. We zijn gehecht aan onze luxe, onze comfort, en zijn gericht op materie. In plaats van zondag naar de kerk te gaan – om de ziel te voeden – gaan we op zondag naar Ikea of de woonboulevard. Kopen werd onze nieuw religie. Als we ons even niet lekker voelen, hup, een nieuw truitje bij de H&M, een nieuwe Iphone of nieuwe keuken. Het kon niet op. Amsterdam werd in de afgelopen 20 jaar één groot koop-, feest- en uitgaanscentrum.
TERUG NAAR NORMAAL?
Het vaccin lijkt ons die vrijheid en comfort terug te geven. Godzijdank, terug naar normaal. Maar ik vrees dat ons euvel niet met één, noch twee, noch drie prikken en een booster is op te lossen. Ons probleem zit veel dieper. We hebben ons blindgestaard op een oplossing voor het virus, en maatregelen om de oorlog te winnen en de vijand te verslaan, maar ons nooit de vraag gesteld wat het virus ons eigenlijk wil vertellen. Zoals: is het wel verstandig hoe we de natuur naar onze hand zetten en uitbuiten? Massale kippen- en varkensschuren houden, om maar een willekeurig voorbeeld te nemen. Varkensgriep, gekke koeienziekte, vogelziekte? Het deed ons weinig. We consumeerden er vrolijk op los. De rekening komt pas nu, nu we zelf het slachtoffer zijn geworden van onze inhalige gedrag en hebzucht.
In zekere zin maakt de crisis ons volwassen. We moeten opeens afzien, we worden geconfronteerd met de dood, met strijd, met begrenzing, met de donkere kant van het bestaan. De bomen groeien opeens niet meer tot in de hemel. Materieel gewin is opeens niet meer het allerbelangrijkste. Belangrijk is dat we overleven. Economisch, sociaal, en qua gezondheid. We worden getest, beproefd. Er wordt leiderschap gevraagd, verantwoordelijkheid, daadkracht; van onze leiders maar eigenlijk van ieder van ons. We kunnen niet alles maar overlaten aan de overheid. Van ieder van ons wordt gevraagd zelfstandig te worden en leiderschap te nemen. Want als we de overheid ongebreideld zijn gang laten gaan zijn we straks allemaal doodgepamperd. Pandemie overwonnen, patiënt overleden.
CANCELCULTUUR
Ergens is voelbaar dat we in actie moeten komen, in plaats van als bange konijnen te blijven zitten in de koplampen van de tegemoetkomende auto. Maar wat, in Godsnaam wat? Niemand wil zo stom zijn het verkeerde te doen, of God beter het, het verkeerde te zeggen. Afwijkende mening: gecancelled. Mona Keijzer stelt vragen bij het kabinetsbeleid: ontslagen. Alternatieve gedachten over de behandeling van Covid: verwijderd van social media. ‘Luisteren zul je, Jantje, en anders kun je naar je kamer verdwijnen.’ Isolatie. In Frankrijk maakt Macron het nog bonter: ‘Les non-vaccinés, j’ai très envie de les emmerder.’ (“Ik heb heel veel zin de niet-gevaccineerden te treiteren.”)
Het lijkt of Corona een heel andere bijwerking uit China heeft meegenomen: je hebt te gehoorzamen of anders…
Onze democratische principes worden steeds verder vervangen door autoritaire maatregelen. Nu is dat te billijken in tijden van crisis, maar na bijna twee jaar, wordt het tijd dat we ons enkele vragen gaan stellen. Naast de moeder hebben we de vader nodig. De wet. Kritisch onderscheidingsvermogen. De hoofdredacteur van de Volkskrant stelde aan het begin van de crisis: ‘Wij volgen de lijn van het kabinet.’ Weg vierde macht. Het gevolg is dat er nog maar één waarheid geldt, en dat is de waarheid van de regering, de virologen en de farmaceutische industrie. En als er een groep is die garen spint bij de crisis, dan is het deze laatste wel. De torenhoge winsten zijn niet meer te tellen. Moedertje Staat ligt in bed met een heel rijke lover.
STACH
Het doet me denken aan het verhaal van Stach uit Koning van Katoren. Stach moet in het stadje Afzette-Rije de epidemie van de bizarre knobbelneuzen zien op te lossen. Alleen de experts kennen het geneesmiddel, maar hun diensten zijn peperduur. Stach ontdekt dat het geneesmiddel eigenlijk heel eenvoudig is en dat de experts helemaal geen echte dokters zijn.
Nu vergt de coronapandemie wel degelijk experts, vaccins en dokters, maar wat me totaal niet aanstaat is dat acht van de grootste vaccinbedrijven – Pfizer, Louis Pasteur, Bayer, etc – toevallig allemaal een laboratorium of afdeling in Wuhan hebben. Toen ‘Gain of Function’ onderzoek verboden werd in het Westen, verhuisden ze voor het gemak naar China. En gingen daar verder met het ontwikkelen van hybride virussen aan de ene kant en vaccins aan de andere kant. Hoe handig. Toen het coronavirus in de wereld rond ging, riepen ze in koor, tezamen met de Chinese overheid: ‘Onmogelijk dat het virus uit het laboratorium komt. Het zal een zoönose zijn.’ Ja, mijn neus.
Pfizer, het eerste westerse bedrijf dat zich in Wuhan vestigde in 2010, maakt inmiddels een winst van 36 miljard in 2021. De CEO van Pfizer is uitgeroepen tot CEO van het jaar. Als het Monopoly is dat we spelen, vind ik dat helemaal terecht. Tussen het jaar 2000 en 2018 is wereldwijd een bedrag van € 1.423.079.812.000,00 uitgekeerd aan de aandeelhouders van de 27 grootste farmaceutische bedrijven. Een getal met 13 cijfers voor de komma. Zo, nou u weer.
Er zullen ongetwijfeld vele farmaceuten en wetenschappers zijn die het beste voorhebben met de gezondheid van hun medemens, maar met dit soort bedragen klopt iets niet. Of zoals de Engelsen zeggen: ‘I smell a rat.’ In het geval van Corona: ‘I smell a bat.’
Het wordt tijd dat we kritische vragen stellen. Zoals in de Duitse documentaire ‘Corona, op zoek naar de waarheid,’ waarin talloze wetenschappers van over de hele wereld aan het woord komen om op alternatieve manieren naar de pandemie te kijken. Oh, niet gezien? Ach, helaas verwijderd van Youtube.
EUROPA: MOEDER DER STATEN
In Europa is iets soortgelijks aan de hand als met Nederland: Het is een moedermaatschappij. Waar China en Rusland een archaïsch vaderland zijn, met één onbetwiste autoritaire leider aan de top en één partij, De Verenigde Staten een twee Partijen systeem hebben, zo heeft Europa een multi-partijen systeem. Moeder Merkel was de onofficiële leider het afgelopen decennium, en naast haar waren net als in Nederland enkele jongensmannen: Macron, Alexander van België, Boris, etc. De vader van Europa was Churchill, de man die het kwaad van de Nazi’s onder ogen zag, bereid was zich dood te vechten, en na de oorlog de kiem legde voor het Europese gedachtegoed. Wij zijn als het ware de kinderen van de Tweede Wereldoorlog en van de stichting van Europa. We leven al meer dan 70 jaar in vrede, zijn redelijk verwend met de overdaad en welvaart die ons ten deel viel, en besloten de afgelopen jaren de grenzen te sluiten voor andere gelukszoekers uit andere landen, die op onze stranden aanspoelden. We hebben immense invloed in de hele wereld, ons kapitalistisch systeem is bijna overal gekopieerd, maar in het hart van Europa suddert een gevaar.
In de bijenkorf van Brussel werken zo’n veertigduizend ambtenaren, maar daarnaast zijn er zo’n 25.000 lobbyisten, voornamelijk van grote bedrijven. De invloed van big Business en Big Pharma is ontzagwekkend groot. Ook hier ligt Vrouwe politica in bed met een slinkse, machtige lover, die goeie zaakjes doet. Bedrijven als Monsanto, Bayer en andere multinationals hebben een grote vinger in de Europese pap. Zo wil Ursula Von der Leyen onder druk van de machtige oorlogsindustrie een nieuw Europees Defensiefonds van 13 miljard euro oprichten. Zogenaamd onder het mom van veiligheid, net zoals de farmaceutische industrie alles doet om vaccins aan de man te brengen, tot kinderen toe, onder het mom van onze gezondheid. Ja, dááág… Ik wil best goedgelovig zijn, maar dit is erover, zoals ze in België zeggen. Als brave kinderen laten we ons door de wolf in schaapskleren bij de neus nemen.
NIEUW LEIDERSCHAP
Zoals we in Nederland een Stach nodig hebben, zo heeft Europa een Arthur nodig. Een jonge koning die het zwaard van de waarheid uit de steen trekt. Het gevaar is namelijk dat de vrijheid van Europa ten onder gaat in eindeloos gedelibereer, overleg, bureaucratie, partijen en lobbygroepen die allemaal een vinger in de pap willen hebben, maar waardoor een helder leiderschap ontbreekt. Juist in een tijd van crisis is duidelijk leiderschap nodig, maar zonder de diversiteit en wijsheid van het vrouwelijke, een positief aspect van de Moeder, te verliezen. (In Engeland zien we hoe die verloren is gegaan: Het land werd gehackt door een stel Harvard studenten en een intrigant als Nigel Farage – jongensmannen – die een natte droom hadden over the Great British Empire.)
Als Europa een vrouw is – en de blauwe vlag met de 12 sterren die refereert aan Moeder Maria wijst daarop – dan hebben we daarnaast een gezonde mannelijke energie nodig, niet de ondoorgrondelijke macht van big Pharma, big business en hun duizenden handlangers die hand en span diensten doen in de Brussels hub. Tegelijkertijd moeten we oppassen niet in de handen te vallen van een andere wolf in schaapskleren, het populisme van ultrarechtse partijen. Die beloven de macht terug te geven aan het volk, maar er zit een addertje onder het gras. Ultrarechts doet zich voor als de sterke man die met de vuist op tafel slaat, maar we weten inmiddels waar de ongezonde mix van nationalisme, anti-semitisme, xenofobie en homofobie toe leidt. Been there, done that.
We hebben rechtvaardigheid, duidelijkheid, leiderschap en waarheid nodig, maar ook diversiteit, wijsheid en een lange termijnvisie. Er staan ons gigantische uitdagingen te wachten op het gebied van klimaat en milieu, waar de coronacrisis bij ineenschrompelt tot een onbeduidend akkefietje. We zijn astrologisch in de overgangstijd beland van het Vissentijdperk naar het Watermantijdperk, en dat vraagt andere leiders, andere structuren, een andere maatschappij. Op de oude weg doorgaan is geen optie. Terug naar vroeger ook niet.
Wil de echter leider opstaan?
Ton van der Kroon
auteur van ‘De Terugkeer van de Koning, het boek voor mannen in de 21st eeuw.’
WWW.TONVANDERKROON.COM
NOTA BENE
Op 23 januari is er een grote demonstratie in Brussel, om op te komen voor vrijheid, democratie en grondrechten. Nu lijkt het me geen goed idee om als kinderen te gaan klagen of als pubers te gaan relschoppen. Maar het lijkt me wel tijd om uit onze luie stoel te komen, en te laten weten dat we er nog zijn. En dat de toekomst geen handjeklap mag worden van de grote jongens van de farmacie, de lobbyisten, de wetenschap en de politiek. Want er bestaat nog zoiets als het volk. Vertegenwoordigd in een parlement. Laten we op een gezonde en krachtige manier stem geven aan de idealen die Europa – en ons – gevormd hebben en daar op een volwassen manier de verantwoordelijkheid voor nemen.
We willen met een groep mensen afstemmen op deze dag, zoals we eerder deden voor belangrijke bijeenkomsten van bijv. wereldleiders in Den Haag, Osaka en Glasgow. Via een zoom zullen we binnenkort meer informatie geven en achtergrondkennis delen over de betekenis van Brussel. Mocht je geïnteresseerd zijn om mee te doen, klik dan hier
Wil je meer achtergrond informatie, lees dan het volgende: